Adli para cezası, TCK 52. maddesine göre, bir suç karşılığında mahkeme tarafından hükmedilen gün sayısını kişinin sosyal ve ekonomik durumuna göre belirlenen günlük miktarla çarparak Devlet Hazinesi’ne ödenmesini gerektiren maddi bir yaptırımdır. Günlük tutar 100–500 TL arasında takdir edilir. Hapis cezası yerine, seçenek yaptırım veya birlikte uygulanabilen bir cezadır. Ceza mağdur veya zarar gören kişiye değil, kamuya ödenir; ödenmediğinde hapse dönüşebilen yaptırımı nedeniyle özgürlük bağlayıcı cezaların yerine de tercih edilebilir. Bu sistem hem suç failinin mali gücünü gözetir hem de adalet ilkesi doğrultusunda ekonomi ile ceza ilişkisini dengeler. Özellikle ekonomik yaptırımlarla hızlı infaz etmeye imkân veren adli para cezası, ceza hukukunda esneklik sağlayan, etkin ve bireyselleştirilmiş bir yapıya sahiptir.
Adli Para Cezası Nasıl Hesaplanır? 2025
TCK 52/1’e göre adli para cezası, en az 5 gün, azami 730 gün arasında belirlenir. Gün sayısı, suçun ağırlığı, failin sabıka kaydı, sosyal ve ekonomik durumu dikkate alınarak hakim tarafından takdir edilir. TCK 52/2’ye göre bir gün karşılığı uygun miktar (100-500 TL) belirlenmeli ve çarpılarak toplam ceza belirlenmelidir. Kararda hem gün sayısı hem günlük tutar her zaman ayrı ayrı yazılı olarak gösterilmelidir (TCK 52/3).
Bazı suçlarda kanun özel düzenleme yaparak 730 gün sınırının üstüne çıkılmasına imkân tanımıştır. Örneğin nitelikli dolandırıcılık suçu için 5 000 güne kadar adli para cezası mümkündür; bu durumda söz konusu özel üst sınır uygulanır.
Adli Para Cezası Türleri
Adli Para Cezası Türleri: Ayrım ve Koşullar
Adli para cezaları dört ana türde uygulanabilir: (1) doğrudan mahkemece hükmedilen, (2) seçenekli cezalar kapsamında hapis yerine tercih edilen, (3) kısa süreli hapis cezalarından çevrilen, (4) hem hapis hem para cezası birlikte hükmedilen. Özellikle taksirli suçlarda hapis cezası sınırı yoksa, doğrudan para cezasına çevrilebilir. Kasten işlenen suçlarda yalnızca 1 yıl ve altı süreli hapis cezası para cezasına çevrilebilir. Bazı özel suçlarda kanunda açıkça hapis ve adli para cezası birlikte öngörülmüştür.
Bu ayrım, hukuki uygulanabilirlik ve infaz rejimi açısından kritik önem taşır. TCK’nın 50/3 maddesi gibi çocuklar veya 65 yaş üzeri kişiler için çevrilme zorunluluğu gibi özel hükümler içermesi cezai yaptırım türlerini düzenleyen temel dayanaklardır.
Adli Para Cezası Taksitlendirme Ödemesi 2025
TCK 52/4’e göre, hakim ya hükümlüye adli para cezasını ödemesi için bir yıl içinde ödeme süresi (mehil) sunabilir ya da en fazla iki yıla kadar taksitlendirme kararı verebilir. Ancak aynı anda hem mehil hem taksit birlikte uygulanamaz. Ayrıca taksit sayısı minimum dört olmalı, ve aynı hükümde taksitlerden birinin zamanında ödenmezse kalan kısmın tahsil edileceği ve ödenmeyen kısmın hapse çevrileceği ihtarı mutlaka belirtilmelidir.
Bu kurallar hem infaz sürecinde şeffaflığı korur hem adil uygulamayı sağlamak üzere düzenlenmiştir. Mahkeme kararı taksitlendirme yönünde değilse, hükümlü bir aylık süre içinde cezanın üçte birini ödeyerek taksit talebinde bulunabilir; bu durumda cumhuriyet savcılığı üç taksitten fazla olmamak üzere ikişer taksitle ödeme izni verebilir.
Para Cezası Nasıl Ödenir
Adli Para Cezası Nasıl Ödenir: Adım Adım Rehber 2025
Kararın Kesinleşmesi
Adli para cezası, mahkeme kararı ile hükmolunur ve öncelikle bu kararın kesinleşmesi gerekir. Kesinleşme tarihi, itiraz ya da istinaf yollarının kullanılmadığı veya tamamlandığı tarihtir.
İnfaz Savcılığına Bildirim
Kesinleşen karar, ilgili Cumhuriyet Başsavcılığı’nın infaz bürosuna ulaşır. Savcılık, hükümlüye bir ödeme emri gönderir. Bu emirde ödemenin yapılacağı süre (30 gün) ve banka/vezne bilgileri yer alır.
Ödeme Yeri
Adli para cezaları vergi dairesine veya defterdarlık veznesine yatırılır. Ödeme yapılırken şu bilgiler verilmelidir:
- Mahkeme adı
- Esas ve karar numarası
- Sanığın adı, soyadı, T.C. kimlik numarası
Taksit Talebi (Varsa)
Eğer mahkemece taksitlendirme verilmişse, taksitler verilen süre içinde ödenir. Ancak ödeme emri tebliğinden itibaren 1 ay içinde kişi cezanın en az 1/3’ünü öderse, kalanını en fazla iki taksitte ödemek için savcılıktan taksit talebinde bulunabilir (5275 S.K. m.106/3).
Dekontun Savcılığa Sunulması
Ödeme tamamlandığında alınan ödeme dekontu, infaz savcılığına sunulur ve bu suretle infaz tamamlanmış olur. Aksi hâlde ödeme yapılmadığı takdirde tazyik hapsi gündeme gelir.
Adli Para Cezası Sıkça Sorulan Sorular
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Adli para cezası ertelenebilir mi?
Hayır. TCK 51 yalnızca hapis cezalarını erteler; para cezaları için erteleme mümkün değildir. Yalnızca mehil veya taksit uygulaması vardır, erteleme yoktur.
Sabıka kaydına işler mi? Memuriyete engel midir?
Evet, adli para cezası adli sicile işlenir (Adli Sicil Kanunu m.4). Ancak Devlet Memurları Kanunu m.48/5’e göre yalnızca 1 yıldan fazla hapis cezası memuriyete engeldir; adli para cezasına çevrilmişse memuriyet açısından engel oluşturmaz.
Adli Para Cezası Ödenmezse Ne Olur?
Adli para cezası ödenmezse infaz savcısı ödeme emrini tebliğ eder. Hükümlü ödeme emrine rağmen cezayı ödemezse ya kamuya yararlı işte çalıştırma yükümlülüğüne tabi tutulur ya da kalan miktarın “gün karşılığı” olacak şekilde tazyik hapsi uygulanır (İnfaz Kanunu m.106). Kamuya yararlı işte çalışmak iki saat çalışma karşılığında bir gün ceza sayılır; uymak zorunludur. Tüm para cezası hapse çevrilmez; maksimum üç yıl hapis cezasına çevrilebilir. Birden fazla hüküm varsa toplamda beş yılı aşamaz.
Adli Para Cezası Yargıtay Kararları – Emsal İçtihatlar
Adli Para Cezası Yargıtay Kararları – Emsal İçtihatlar
Taksit sayısı dörtten az verilirse bozma nedeni olur
Özet: Taksit sayısının en az dört olması gerekir.
Karar İçeriği: Mahkeme sadece iki taksitle ödeme kararı vermiş, geri kalan kısmın tahsiline ve hapse çevrileceğine dair ihtar yazmamıştır. Yargıtay, TCK 52/4’e aykırı bu kararın eksik olduğunu belirleyerek hükmü bozmuştur.
Künye: Yargıtay 3. Ceza Dairesi, E. 2017/6991
Taksit ve mehil birlikte uygulanamaz
Özet: Kararda hem mehil hem taksit uygulaması iç içe verilemez.
Karar İçeriği: Ceza Genel Kurulu, TCK 52/4 fıkrası uyarınca ya mehil ya da taksit seçeneğinin kullanılması gerektiğini, birlikte uygulanmasının hukuka aykırı olduğunu vurgulamıştır. Esas uygulama kararı bozulmuştur.
Künye: Yargıtay Ceza Genel Kurulu, E. 2018/404,
Günlük tutar alt sınırdan aşırı uzak belirlenmişse
Özet: Ekonomik duruma uygun olmayan yüksek günlük tutar belirlemek bozulma gerektirir.
Karar İçeriği: Somut olayda hakim sanığın gelirine uygun olmayan şekilde alt sınırdan çok uzak günlük tutar belirlemiş; Yargıtay gerekçesiz bu uygulamanın hukuka aykırı olduğunu belirleyip kararı bozmuştur. Günlük tutarın gerekçelendirilmesi önemlidir.
Künye: Yargıtay Ceza Genel Kurulu, E. 2013/374, K. 2014/444
Ceza indirimi ve çarpım sıralamasında hata
Özet: İndirimle önce gün sayısı düşmeli, çarpım sonrası tutar belirlenmelidir.
Karar İçeriği: Yargıtay ceza indirimli gün sayısını uygulamadan önce çarpım uygulamasının yanlış yapıldığını tespit ederek hukuka aykırı bulmuş, hükmü bozmuştur. TCK 61/8’e göre sıra önemlidir.
Künye: Yargıtay 11. Ceza Dairesi, E. 2023/1995
Gün sayısının kararda açıkça belirtilmemesi
Özet: Kararda tam gün sayısı yazılmazsa hüküm eksiktir.
Karar İçeriği: Mahkeme tam gün sayısını karar metninde ayrı belirtmemiştir. Yargıtay, TCK 52/3 gereğince bu eksikliğin hukuka aykırı olduğunu vurgulayarak hükmü bozmuştur.
Künye: Yargıtay 12. Ceza Dairesi
Örnek Dilekçe – Adli Para Cezası Taksit Talebi
T.C.
[İLGİLİ] CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI’NA
(İnfaz Bürosu)
KONU: 5275 sayılı Kanunun 106/3. maddesi uyarınca adli para cezasının taksitle ödenmesi talebidir.
AÇIKLAMALAR:
[….] Asliye Ceza Mahkemesi’nin [….] Esas, [….] Karar sayılı ilamı ile tarafıma adli para cezası verilmiş olup, bu karar kesinleşmiştir. Tarafıma tebliğ edilen ödeme emrinde belirtilen süre içerisinde cezanın 1/3’lük kısmını ödemiş bulunmaktayım. Mevcut maddi durumum nedeniyle geri kalan kısmı tek seferde ödemem mümkün değildir.
Bu nedenle, 5275 sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunun 106/3. maddesi gereği, kalan miktarın 2 eşit taksit hâlinde ödenebilmesi için gerekli takdirin yapılmasını arz ederim.
Ek:
- Mahkeme Kararı Sureti
- Ödeme Dekontu
- Kimlik Fotokopisi
Saygılarımla,
[Ad-Soyad]
Adli Para Cezası Sonuç
Mahkemece adli para cezası tayin edilirken gerekçeli ve somut gerekçe gösterilmesi zorunludur. Gün sayısı ve günlük miktar belirlenirken dosyadaki sosyal-ekonomik veriyle uyumlu olmalıdır. Taksit sayısı eksiksiz dört olmalı; kurala uygun şekilde ihtar içermelidir. Alt sınırdan uzaklaşmak gerekiyorsa yeterli gerekçe sunulmalıdır. Kararda kanuna aykırı uygulamalar varsa sanığın istinaf veya temyiz hakkı kullanılmalıdır.